Wat is Color Quality Scale, CQS?

De Color Quality Scale (CQS) geeft kwantitatief weer hoe een lichtbron kleuren kan reproduceren. Het wordt gezien als een aanvulling op- of een opvolger van de kleurweergave index (CRI) en maakt daarbij gebruik van meer referentiekleuren.

Wat was ook alweer de CRI?

CRI is een manier om uit te drukken hoe natuurgetrouw een lichtbron kleuren kan reproduceren. In een andere blog op dit platform gaan we in op de betekenis van de CRI: de kleurweergave index. Sinds jaar en dag wordt de CRI waarde van lichtbronnen gemeten en weergegeven in de specificaties. De CRI vond zijn oorsprong al in 1974.

Voor lichtontwerpers is het een indicatie voor het feit of de specifieke oplossing geschikt is voor de beoogde toepassing. In een omgeving waarin kleur exact moet worden weergegeven en waar een goede kleurherkenning van belang is, wil je gebruik maken van verlichting met een hoge CRI waarde. Bijvoorbeeld CRI >90 in een kledingzaak of bij versproducten in de supermarkt.

Kleuren zien, kleuren herkennen

Om de kleuren in onze omgeving te zien, moet er licht in onze ogen vallen. De zon of een kunstmatige lichtbron schijnt op een object, op de straat, op de ruimte om je heen. Het licht reflecteert vervolgens vanaf dat oppervlak naar je oog en daar wordt het waargenomen.

Maar let op: "wit" licht bestaat feitelijk uit een combinatie van de kleuren van het kleurenspectrum. In zonlicht zitten, zo gezegd, alle kleuren van de regenboog. Ook bij een gloeilamp is dat het geval. In andere lichtbronnen zit vaak maar een beperkte set van die kleuren uit het kleurenspectrum.

(bron: Points de Vue)

Hoe minder kleuren er uit het spectrum in de lichtbron zitten, des te minder kleuren kunnen worden gereflecteerd. Of anders gezegd: als een kleur niet wordt aangelicht, kunnen wij hem met ons menselijk oog ook niet zien en herkennen.

Denk bijvoorbeeld eens aan traditionele lantaarns op straat. Met van die oranje-kleurige natrium gasontladingslampen. Dit licht bevat slechts een heel beperkt deel van het kleurenspectrum. De omgeving, auto's, mensen - ze zien er allemaal ongeveer hetzelfde (grauw / bruin) uit. Je herkent dus geen kleuren in dit licht. Modernere LED lantaarns bevatten lichtbronnen die een breder kleurenspectrum beslaan, wat bijdraagt aan de kleurherkenning in de avonduren. En daarmee de veiligheid op straat verhogen.

Waar schiet de CRI tekort?

Zoals we in de video bij de eerdere blog uitleggen, wordt de CRI bepaald op basis van 8 referentiekleuren. Een aantal wat relatief beperkt is. Deze stammen uit de tijd van de TL-buizen. Bovendien kunnen fabrikanten van LEDs kleuren zo mengen, dat die op papier een goede CRI halen. Echter, in de praktijk geeft dat geen garantie voor een goed resultaat.

(bron: OlinO)

Een belangrijke kleur, die in de 8 referentiekleuren van de kleurweergave index ontbreekt, is rood. Juist een kleur die in onze wereld veel voorkomt.

Ook zijn de referentiekleuren niet sterk gesatureerd (noem het: pastel-tinten). Uit simulaties is juist gebleken dat het goed weergeven van verzadigde kleuren automatisch inhoudt dat de niet-gesatureerde kleuren ook goed worden weergegeven.

Wat is dan de Color Quality Scale (CQS)?

Om de Color Quality Scale van een lichtbron vast te stellen, wordt deze vergeleken met 15 referentiekleuren, die allemaal meer gesatureerd (verzadigd) zijn. Net als bij het meten van de CRI worden de referentiekleuren beschenen met de testlichtbron en het resultaat afgezet tegen de referentielichtbron. Het gemiddelde hieruit vorm de CQS waarde.

(bron: OlinO)

Overigens is de verlichtingsindustrie het nog niet eens over de definitieve opvolger c.q. vervanger van de CRI. Er zijn ondertussen meerdere meetmethodes ontwikkeld.

Wil je wat meer achtergrond bij dit artikel hebben, bekijk dan ook eens de lezing die Marcel van der Steen van OlinO hierover gaf, in onderstaande video:

Heb jij nog vragen over CQS of CRI?

Je kunt via dit platform in contact komen met lichtexperts die je kunnen helpen met vragen over de kleurweergave index en de Color Quality Scale. Maar ook bij het vinden van producten die aan bepaalde waarden voldoen. Je kunt jouw aanvullingen of vragen ook achterlaten in de comments onder dit artikel!

Meer informatie

• Gerelateerde informatie bij het begrip 'aarde'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'CRI'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'gasontladingslamp'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'led'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'lichtbron'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'tl-buizen'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'uitfasering'...

Reageren op dit artikel

Even sparren met een lichtadviseur?

Je kunt direct online een meeting inplannen met een van onze lichtadviseurs. Of het nu gaat om een korte vraag, het (vrijblijvend) introduceren van een offerte-aanvraag of iets anders; we staan graag voor je klaar!

Heb je nog (andere) vragen?

Is jouw vraag met de informatie op pagina niet of niet volledig beantwoord? Of staat je vraag of onduidelijkheid misschien nog niet in onze Kennisbank? Neem dan contact op met onze verlichtingsexperts.

Hulp bij verlichting

Onze Kennisbank bevat tientallen veelgestelde vragen en thema's rondom de projectmatige toepassing van verlichting.