Thema: Smart lighting, human centric lighting, dynamische verlichting
De interesse in licht is de afgelopen jaren enorm toegenomen. Er wordt veel onderzoek gedaan naar de effecten van licht op het menselijk lichaam. Hieruit blijkt dat de verlichting in een ruimte van invloed is op de gemoedstoestand, concentratie en prestaties van de personen die erin aanwezig zijn. De fabrikanten van verlichting spelen in op dit causaal verband door middel van dynamische led verlichting. Het woord “dynamisch” duidt erop dat er sprake is van veranderend licht. Die dynamiek kan bijvoorbeeld gekoppeld worden aan de toepassing van de ruimte, de stemming of taak van personen die zich erin bevinden, of het tijdstip op de dag.
Door instelbare verlichting toe te passen kan een sfeer gecreëerd worden die is afgestemd op de toepassing van een ruimte. Het kan dezelfde ruimte ook multifunctioneel maken. Denk aan een restaurant waarin overdag door zakelijke bezoekers met een mobiele werkplek gewerkt wordt, terwijl er in de avonduren romantisch gedineerd kan worden.
Dynamische verlichting wordt gebruikt in diverse winkelconcepten, waarbij bijvoorbeeld de drempelwaarde wordt verlaagd voor het binnen gaan van de winkel of het doen van impulsaankopen. Het vormt een onderdeel van de totale beleving van de klant en moet aansluiten bij de gewenste uitstraling van de winkelformule. Als geïntegreerd onderdeel van het winkeldesign kan het de onderscheidende factor ten opzicht van de concurrent vormen.
Een andere toepassing van dynamische verlichting wordt gezien in de zorg. In de ouderenzorg wordt de techniek bijvoorbeeld ingezet voor het stabiliseren van het slaap en waakritme van mensen met dementie, of voor een daling in zowel medicatiegebruik als het aantal ongelukken. Op de hartbewaking (CCU) en eerste harthulp (EHH) van het Viecuri Medisch Centrum in Venlo wordt met een daglichtnabootsing onderzocht wat het effect is de nabootsing van daglicht op de gezondheid en het herstel van de patiënt. Enkele kamers zijn voorzien van led panelen en led strips waarvan de intensiteit en kleurtemperatuur gedurende de dag wordt aangepast.
Verlichting heeft een directe invloed op cognitieve processen zoals concentratie, alertheid, reactiesnelheid en stemming. Hiervan kan gebruik worden gemaakt op scholen en kantoren. Kunstmatige verlichting met een daglicht kleur (5000-6500ºK), heeft een effect op de melatonine hormoonspiegel van de personen in de betreffende ruimte. Hiermee worden alertheid in de werkomgeving of medische behandelomgeving positief beïnvloed.
Met het dimmen van het lichtniveau in combinatie met het instellen van warm wit licht tussen 2700ºK en 3000ºK kunnen juist een ontspannen sfeer en welbehagen worden bewerkstelligd. Een instelling van fris wit (4000ºK) licht wordt geadviseerd in kantooromgevingen waar hoge eisen aan de kwaliteit van het licht worden gesteld. De werknemer of student zal een boost krijgen door dit frisse licht, wat de productiviteit positief beïnvloed.
Met zogenaamde daglichtregelingen wordt het verloop in intensiteit en kleur van het zonlicht gedurende de dag nagebootst. Het brengt de gunstige effecten van daglicht naar binnen. Er kan bovendien een balans worden aangebracht tussen invallend licht van buiten en het kunstlicht in een ruimte. Een tekort aan daglichttoetreding kan worden gecompenseerd met kunstlicht.
Daarnaast kan de invloed van het seizoen in het lichtbeeld worden meegenomen of gecompenseerd. Het resultaat is stimulerende verlichting die natuurlijk aanvoelt en het welzijn van mensen positief beïnvloed.
Dat met de toepassing van led verlichting kan worden bespaard op energie- en onderhoudskosten is bekend. Een bijkomend voordeel van een dynamische verlichtingsregeling is dat er binnen het beperkte energieverbruik nog een extra besparing behaald kan worden. Wanneer er rekening wordt gehouden met de sterkte van het invallende licht van buiten, hoeft kunstlicht minder fel te branden. Wanneer niemand in een ruimte aanwezig is, kan de verlichting automatisch worden gedimd of uitgeschakeld.
(Bio)dynamische verlichting heeft een positieve invloed op stemming, gedrag en het natuurlijk slaap- en waakritme. Het bevordert de nachtrust, wat belangrijk is voor herstel van lichaam en geest. Steeds vaker wordt er een positief verband gelegd tussen dynamische verlichting en het afremmen van ziektes als Alzheimer of dementie. Deze techniek wordt dan ook steeds vaker toegepast in de gezondheidzorg en verpleeghuizen. Ook zijn er steeds meer producten voor thuisgebruik leverbaar.